Liên tục sửa đổi, luật thuế vẫn rối

Theo các chuyên gia, việc sửa luật thuế phải đi cùng có chiến lược giảm bội chi ngân sách

Ngày 14-9, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tiếp tục tổ chức hội thảo ở Hà Nội để lấy ý kiến rộng rãi của cùng động công ty (DN) và các chuyên gia đấyng góp sửa đổi, bổ sung 1 số điều của Luật Sửa đổi 5 luật thuế nhằm bảo đảm tính hợp lý, khả thi của luật khi được ban hành.

Bao lâu thì lại điều chỉnh?

Bà Đặng Thị Bình An, chuyên gia thuế và hải quan, cho biết Luật Thuế GTGT đã được sửa đổi rất nhiều lần trong các năm 2008, 2010, 2013, 2014 và gần đấy nhất là năm 2016. Trong đấy, nhiều nội dung không có tính chất ổn định, “khi rút ra, khi đưa vào” khiến DN rất khó thực hiện.

Tăng thuế GTGT có nhà đất không chỉ ảnh hưởng đến phân khúc BDS mà còn kéo theo vô số hệ lụy có các ngành liên quan Ảnh: TẤN THẠNH

“Việc phân biệt đối tượng chịu thuế GTGT 5% hay 10% là vướng mắc từ nhiều năm nay của DN nhưng chưa giải quyết được. Ví dụ, có thiết bị y tế, dự thảo kể ra mấy loại. Sau này, nếu phát sinh các loại máy móc, thiết bị mới, tiên tiến hơn, cơ quan quản lý lại phải đưa người vào giải đáp, vừa không đúng luật vừa tốn kém mà DN vẫn không biết áp thuế suất bao nhiêu” – bà An phân tích.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan đặt vấn đề có đại diện Bộ Tài chính: “Ngân sách sẽ tăng thu bao nhiêu nếu tăng thuế GTGT, có bền vững không hay chỉ 2 năm sau lại điều chỉnh tiếp? Việc sửa thuế có thích hợp có chủ trương tái cơ cấu nền kinh tế – trong đấy có chủ trương phát triển ngành nông nghiệp, dịch vụ – không, hay lại đánh thuế vào chính các ngành đang cần hỗ trợ?”.

Chuyên gia này cho rằng phải có đơn vị độc lập đứng ra lập báo cáo phân tích tác động, không nên để Bộ Tài chính tự làm. Việc sửa luật thuế phải đi cùng có chiến lược giảm bội chi ngân sách. “Tăng thuế phải đặt trong tổng thể các kinh phí khác nữa. Người dân, DN đang kêu vì phải chịu rất nhiều thứ kinh phí kinh khủng khác chứ không chỉ có thuế. Bộ Tài chính là cơ quan quản lý, cần đặt vấn đề trong bối cảnh chung, chẳng thể tách riêng việc của ngành mình và cứ nhằm tăng thu là không được” – bà Lan bức xúc.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), cho rằng Bộ Tài chính lấy danh nghĩa điều chỉnh thuế để tăng nguồn thu trong khi không kiểm soát được bội chi ngân sách nên người dân phản ứng rất mạnh. Bởi lẽ, họ không biết thuế sẽ còn tiếp tục tăng lên bao nhiêu nữa trong tương lai. Muốn có sự ổn định về tài chính ngân sách thì phải có chính sách bán hàng giảm chi, minh bạch chi.

Nguy cơ đấyng băng phân khúc nhà đất

Cũng ở hội thảo, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản (bất động sản) Việt Nam Nguyễn Mạnh Hà nhận định phân khúc bất động sản sẽ gặp nguy nếu đề xuất bỏ quy định chuyển quyền sử dụng đất (SDĐ) không chịu thuế GTGT để chuyển sang chịu thuế này có mức thuế suất bình thường 10% của Bộ Tài chính được chấp thuận. Bởi lẽ, chuyển nhượng nhà đất hiện phải chịu phí trước bạ 0,5%, thuế lương cá nhân 2% – tổng cùng là 2,5% giá trị chuyển nhượng. Nếu đánh thuế GTGT chuyển quyền SDĐ như đề xuất thì phải chịu thêm thuế 10%-12% nữa, tức là tăng 7 lần so có thuế, phí hiện hành.

“Một căn hộ chung cư trung bình giá 2 tỉ đồng mà phải nộp thuế 15% là rất cao, rất nguy hiểm vì phân khúc bất động sản có quan hệ có phân khúc lao động, sản xuất chất liệu thi công, đặc thù là tín dụng. Tín dụng ngân hàng hiện chiếm dao động 10% tổng dư nợ toàn hệ thống. Trong đấy, các khoản vay có thế chấp bằng nhà đất chiếm dao động 70%. Nếu giá nhà cao, phân khúc không có chuyển nhượng sẽ khiến nợ xấu tăng thêm. Trước đấy, Chính phủ đánh thuế chuyển quyền SDĐ 4% đã không ai nộp và họ chuyển sang chuyển nhượng trao tay thôi” – ông Hà cảnh báo.

Tương tự, có đề xuất bỏ quy định tính thuế GTGT đối có làm việc kinh doanh bất động sản được trừ giá chuyển quyền SDĐ hoặc tiền thuê đất phải nộp ngân sách nhà nước, ông Hà cho biết tiền SDĐ chiếm 20%-30%, nhà liền kề là từ 50%-70%. Như vậy, nếu giá nhà 1 tỉ đồng thì tiền SDĐ phải nộp ít nhất là 200-300 triệu đồng, nếu không cho khấu trừ tiền SDĐ thì giá nhà sẽ tăng dao động 5%-7% tùy từng loại. Điều này rất nghiêm trọng vì giá nhà ở Việt Nam vẫn còn cao, đang cần có chủ trương giảm xuống để tạo điều kiện cho người dân có nhà ở, trong khi chính sách bán hàng thuế lại kéo giá nhà tăng lên, khiến phân khúc đen tối đi. Ông Hà kiến nghị cơ quan soạn thảo cần phải có báo cáo tác động của việc tăng thuế đối có phân khúc này, trước mắt không nên sửa đổi thuế GTGT đối có nhà đất.

Ông Bùi Ngọc Tuấn, Phó Tổng giám đốc dịch vụ giải đáp thuế Deloitte Việt Nam, cũng cho rằng các đề xuất điều chỉnh thuế GTGT liên quan đến phân khúc bất động sản nêu trên tác động khá lớn đến toàn xã hội nhưng chưa bảo đảm điều kiện về pháp lý đưa ra. Bản chất thuế GTGT là thuế đánh trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ di chuyển tiêu dùng. Khi nhìn nhận bởi thế, quyền SDĐ theo Luật Thương mại không được xem là hàng hóa bình thường. Hơn nữa, việc áp thuế GTGT vào quyền SDĐ sẽ ảnh hưởng đến kinh tế xã hội vì chuyển nhượng bất động sản tạo ra luồng luân chuyển về tài chính tiền tệ, chiếm tỉ trọng lớn trong tín dụng, tiêu dùng đối có hệ thống ngân hàng. Đánh thuế GTGT lên quyền SDĐ thực ở là đánh thẳng vào người tiêu dùng cuối cùng mà bỏ qua đối tượng kinh doanh theo dạng thương mại. Điều này ảnh hưởng đến chọn lọc chuyển nhượng của người mua, khiến phân khúc bị chững lại, kéo theo vô số hệ lụy đối có các ngành liên quan.

Kết cấu thuế chưa hợp lý

Bà Đặng Thị Bình An cho rằng thuế GTGT của Việt Nam cao hơn các nước chứng tỏ kết cấu thuế trong tổng thu ngân sách chưa hợp lý. Có nhiều khoản thu khác phát sinh, trong khi nền kinh tế phân khúc nhưng thuế chưa bao quát hết, chưa thu được. Hàng chục năm qua, hệ thống thuế chỉ được bổ sung 1 loại thuế mới là thuế bảo vệ môi trường. Do đấy, cần tìm hiểu đưa ra nhiều loại thuế khác, như thuế tài sản.

Bài viết liên quan