43.000 tỉ đồng và nguy cơ thua lỗ

Bộ KH-ĐT ra mắt bảng ‘phong thần’ 1 loạt một số dự án có tổng vốn đầu tư gần 43.000 tỉ đồng đang thua lỗ kéo dài, tạm dừng vận hành.

Dự án Thành An Tower. 21 Lê Văn Lương, Hà Nội hiện đang dở dang. ẢNH: PHẠM HÙNG

12 dự án nghìn tỉ đồng thua lỗ chỉ là phần nổi của băng chìm, mới đấy Bộ KH-ĐT ra mắt bảng “phong thần” 1 loạt một số dự án khác có tổng vốn đầu tư gần 43.000 tỉ đồng đang thua lỗ kéo dài, tạm dừng vận hành, có nguy cơ “đắp chiếu”, gây thiệt hại lớn cho ngân sách.

Theo báo cáo của Bộ KH-ĐT vừa gửi Thủ tướng, tính đến ngày 25.8, qua tổng hợp số liệu về hiệu quả đầu tư của một số công ty nhà nước (DNNN) cho thấy, có 72 dự án (DA) trên cả nước đang có dấu hiệu vận hành không hiệu quả.

Đứng đầu bảng “phong thần” là một số dự án nghìn tỉ đồng như: Phóng vệ tinh Vinasat 2 của VNPT, tổng vốn 5.462 tỉ đồng, từ năm 2012 – 2016 lỗ hơn 1.200 tỉ đồng; Nhà máy bột giấy Phương Nam tổng vốn đầu tư 1.487 tỉ đồng, sau điều chỉnh tăng 2,2 lần và hiện đã dừng vận hành; Bột giấy Thanh Hóa gần 1.700 tỉ đồng hiện cũng đang “trùm mền”…

Các DA vốn dưới nghìn tỉ có thể kể đến như: Xây dựng trụ sở Đài truyền hình kỹ thuật số vốn 624 tỉ đồng, có nguy cơ lãng phí vì chưa đạt tối đa công suất, kéo dài thời gian bàn giao giữa VTC và VTV; Khu liên hợp công nông nghiệp Dofico của Đồng Nai vốn gần 795 tỉ đồng, gặp gặp khó đang phải thực hiện chuyển giao cho đối tác nước ngoài… Công ty TNHH MTV Hà Thành có DA khu thành phố Mê Linh vốn 510,47 tỉ đồng đã tạm dừng, dở dang, chưa đã đi vào hoạt động đầu tư. Tổng công ty Thành An triển khai DA khu nhà ở, thương mại ở Nhân Chính, Thanh Xuân, Hà Nội vốn gần 695 tỉ đồng hiện cũng tạm dừng… Đây đều là một số công ty trực thuộc Bộ Quốc phòng quản lý.

Riêng Vinalines vì vẫn đang “chết dí” có 1 loạt DA hạ tầng cảng biển, kho bãi như: cảng quốc tế Vân Phong, kho bãi container Hải Phòng, đầu tư thi công Nhà máy sửa chữa tàu biển Vinalines phía nam…

Qua tổng hợp, Cục Phát triển DN thuộc Bộ KH-ĐT phân tách một số DA đầu tư có dấu hiệu không hiệu quả do thời gian đầu tư kéo dài nhiều năm, phải điều chỉnh tổng mức đầu tư. DA đi vào vận hành nhưng không chắc chắn công suất kiến trúc, thua lỗ kéo dài… tập trung chủ yếu vào lĩnh vực nhà đất, phát triển hạ tầng, nông nghiệp và ở một số tập đoàn kinh tế, tổng công ty lớn là chính.

Tổ hợp văn phòng, dịch vụ và nhà ở Thành An Tower ở 21 Lê Văn Lương, Hà Nội dang dở (Chủ đầu tư: Tổng công ty Thành An, Bộ Quốc phòng). ẢNH: PHẠM HÙNG

Năng lực yếu kém

Song, các con số trên vẫn chưa phản ánh hết hiện trạng lãng phí đầu tư công, bởi Bộ KH-ĐT cho biết cơ quan này mới chỉ nhận được báo cáo của 12 bộ ngành, 37 địa phương, 2 tập đoàn kinh tế, 9 tổng công ty nhà nước. Nếu so có tổng số DNNN phải thực hiện rà soát, báo cáo mới chiếm 31,25%.

Nguyên nhân dẫn đến hiện trạng một số DA đầu tư có dấu hiệu không hiệu quả, theo Bộ KH-ĐT, do năng lực chủ đầu tư yếu kém trong quá trình đề xuất, lập, thẩm định, triển khai và quản lý, dẫn đến hiện trạng đầu tư kéo dài, có dự án trên 10 năm. Bên cạnh đấy, công tác lập DA còn nhiều yếu kém. Năng lực và trách nhiệm quản lý DA của một số chủ đầu tư còn hạn chế, yếu kém ở đa số một số khâu gồm: lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư…

Trao đổi có Thanh Niên PGS-TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế VN, cho rằng câu chuyện thất thoát, lãng phí và kém hiệu quả trong đầu tư công diễn ra lâu nay nhưng chưa được khắc phục. Việc công khai một số DA phải làm rõ lý do, qua đấy có biện pháp quản dòng vốn ngân sách. “Nhà nước đã quyết lập 1 cơ quan quản lý vốn nhà nước ở một số DNNN thì nên sớm triển khai để khắc phục hiện trạng đầu tư dàn trải, thiếu hiệu quả này”, ông Thiên đề xuất.

Đồng quan điểm, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Đinh Văn Nhã, cũng khẳng định đầu tư công VN phải có các biện pháp và bài toán để giải quyết hiện trạng này dứt điểm, không để gây ra lãng phí, thất thoát ngân sách nhà nước.

Trong văn bản của mình, Bộ KH-ĐT đề xuất, đối có nhóm DA đầu tư thuộc lĩnh vực thi công nhà đất cần thực hiện việc thoái vốn hoặc giao dịch phần vốn góp theo tiêu chuẩn phân khúc và bảo đảm không thất thoát vốn đầu tư. Với một số DA thuộc lĩnh vực cơ sở hạ tầng (cảng biển, khu công nghiệp…), Chính phủ sớm nghiên cứu kỹ tìm kiếm nhà đầu tư tư nhân trong và ngoài nước để hình thành một số công ty thực hiện đầu tư cơ sở hạ tầng. Trong trường hợp không có nhà đầu tư quan tâm thì thực hiện quyết toán DA và chuyển giao cho một số đơn vị đủ năng lực thực hiện.

Song theo quan điểm của TS Cao Sĩ Kiêm, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, khi đã ra mắt DA có dấu hiệu thiếu hiệu quả thì cần làm rõ lý do chủ quan, khách quan. Ngay từ khâu đề xuất triển khai một số DA đầu tư sử dụng vốn nhà nước phải gắn cụ thể có trách nhiệm của người đại diện vốn ở DNNN và ban điều hành (HĐTV, HĐQT) để chắc chắn tính hiệu quả của việc sử dụng vốn đầu tư.

Ngoài ra, phải công khai, minh bạch và đấu thầu rộng rãi để chọn lọc được giải đáp có chất lượng trong một số khâu lập DA, thẩm định DA, triển khai thực hiện DA, quản lý DA… Nghiên cứu, thi công chế tài quy định trách nhiệm của đơn vị giải đáp kiến trúc, đơn vị thẩm tra kiến trúc trong công tác lập DA, hồ sơ kiến trúc.

Ý KIẾN

Không xử lý thì họ sẵn sàng “hy sinh đời bố, củng cố đời con”

“Tôi hoan nghênh Bộ KH-ĐT đã chỉ rõ được một số DA lớn có dấu hiệu thiếu hiệu quả, gây thua lỗ không chỉ địa chỉ, đơn vị mà còn cả diện tích vốn. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng ở đấy thôi thì không ổn, vì chính đầu tư công lãng phí đã làm cho đất nước càng ngày càng kiệt quệ, chậm phát triển, người dân oằn mình gánh nợ công trên vai. Vì vậy đã minh bạch, công khai rồi thì nên làm tiếp một số bước nữa là rà soát thật kỹ lý do thua lỗ của từng DA. Không thể cứ nhắc nhở, kiểm điểm mãi mà phải có chế tài thích đáng, phải làm rõ trách nhiệm người đứng đầu, tổ chức, cá nhân đã gây ra lãng phí. Nếu không, có người họ sẵn sàng hy sinh đời bố củng cố đời con, chịu kỷ luật, cảnh cáo nhưng ăn đến bao nhiêu đời cũng không hết”.

Bà Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa 13

Nhà máy “đắp chiếu”, tiền ngân sách ra đi

“Tôi ái ngại nhất là năng lực quản lý một số DA, từ bộ, ngành, địa phương nơi nào nhận được DA là lại lập ra ban quản lý, đưa cán bộ của mình vào làm. Họ không có chuyên môn, không có nghiệp vụ và thiếu chuyên nghiệp. Đó là tôi chưa nói đến vấn đề lợi ích nhóm. Hậu quả là đầu tư công dàn trải, thất thoát, DA treo, nhà máy đắp chiếu, tiền ngân sách đội nón ra đi, trung tâm y tế bỏ hoang, chợ xây xong không có ai đến họp. Ngân sách teo tóp, nợ quốc gia, nợ công càng ngày càng tăng cao. Đó là các vấn đề mà theo tôi phải nhìn thẳng vào để xử lý, đồng thời làm rõ trách nhiệm của từng cá nhân, xử lý thật nghiêm mới mong khắc phục được”.

TS Phạm Sỹ Liêm, Phó chủ tịch Tổng hội Xây dựng VN

Bài viết liên quan