Gần đây vụ việc Hãng Phim truyện Việt Nam (VFS) có đơn kêu cứu sau khi Tổng công ty Vận tải thủy (Vivaso) mua 65% vốn điều lệ gây chú tâm trong dư luận. Một trong những điểm đáng chú tâm là chuyện những khu “đất vàng” mà VFS đang được quyền sử dụng.
 Những khu đất này về tiêu chuẩn là đất của Nhà nước chứ không phải của VFS có, nhưng VFS được thuê lại từ Nhà nước. Ảnh: T.L |
Chưa biết đúng sai nhưng dư luận tiện dụng kết luận Vivaso và những “đại gia” đứng sau nhắm tới VFS vì những khu đất vàng được cho là có giá hàng ngàn tỉ đồng chứ không phải vì… mê làm phim. Những khu đất này về tiêu chuẩn là đất của Nhà nước chứ không phải của VFS có, nhưng VFS được thuê lại từ Nhà nước.
Cái “quyền được thuê” này vốn dĩ có giá trị rất lớn vì không phải môi trường xung quanh công ty nào cũng được thuê mấy ngàn mét vuông “đất vàng”, “đất kim cương” trị giá vài ngàn tỉ đồng bởi thế. Tuy nhiên, theo quy định về cổ phần hóa thời gian qua thì quyền sử dụng đất thuê trả tiền hàng năm không được tính vào giá trị công ty. Khi cái quyền thuê đất vàng này không được tính vào trong giá trị cổ phần hóa thì chủ mới mua lại VFS sẽ hưởng lợi lớn nếu thành công trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng những khu đất này sang hướng khác có tính thương mại cao hơn, chẳng liên quan gì đến làm phim cả.
Đây là 1 vấn đề không mới và đã được nhiều chuyên gia những lĩnh vực khác nhau cảnh báo nhiều lần trong quá trình cổ phần hóa công ty nhà nước (DNNN) mấy năm qua và từ bí kíp phân phối rẻ tài sản qua cổ phần hóa ở những nước Đông Âu trước đây.
| Nếu đã chẳng thể tính đúng và đủ quyền sử dụng đất vàng vào giá trị công ty thì hãy tách cái đặc quyền đây ra hẳn khỏi tay DNNN để coi phân khúc có chịu mua cổ phần những công ty đây không. Nếu không thì nên chọn nhữngh khai tử luôn mấy cái công ty xác chết sống bám vào đất vàng đây. |
Thế nhưng, những lỗ hổng đây vẫn tồn tại vì nhiều lý do. Thứ nhất, vì tính phức tạp của những loại quan hệ quyền thuê đất vàng, lợi thế nhờ quan hệ có nhà nước… (có thể gọi là những đặc quyền của DNNN) nên khó mà định giá chính xác được những loại ích lợi đây vào trong giá trị công ty. Thứ hai, nếu tính đúng, tính đủ và định giá DNNN quá cao thì khó tìm người mua cổ phần trong khi quá trình cổ phần hóa thì đã quá chậm trong mấy năm qua. Thứ ba, không loại trừ 1 số cá nhân có liên quan cố tình lợi dụng tính thiếu minh bạch và phức tạp trong định giá những loại lợi thế của DNNN để cấu kết có người mua làm giàu bất chính.
Nhìn chung, muốn giải quyết triệt để vấn đề phân phối rẻ tài sản công thì phải giải quyết hai vấn đề: 1 là kiện toàn khung pháp lý về đất đai và cổ phần hóa và hai là minh bạch Bên cạnh đây trong quá trình định giá và đấu thầu cổ phần hóa. Về mặt kiện toàn khung pháp lý, từ năm ngoái đã nghe nói tới việc sửa đổi những nghị định về cổ phần hóa nhưng đến giờ, nhiều công ty trong diện cổ phần hóa vẫn đang ngồi chờ nghị định mới. Trong khi đây, giới đầu tư nước ngoài tỏ ra thiếu kiên trì có hiện trạng thiếu minh bạch trong xác định giá phân phối và biện pháp đấu thầu. Một bài viết gần đây trên tờ Nikkei Asian Review đã phản ánh nỗi niềm này của giới đầu tư nước ngoài (trong đây đã có người dùng từ “ảo ảnh” để nói về nỗi thất vọng tràn trề có chuyện mua cổ phần công ty có có nhà nước ở Việt Nam).
Liên quan đến vấn đề cổ phần hóa và giao dịch vốn nhà nước, có thể nói giai đoạn này Nhà nước đang ở trong trạng thái khó xử. Một mặt, nếu phân phối rẻ để thoát mấy cái “cục nợ” DNNN lỗ triền miên thì có nguy cơ phân phối quá rẻ quyền sử dụng đất, thương hiệu cho tư nhân (thật ra là những nhóm lợi ích). Ngược lại, nhiều DNNN thua lỗ triền miên chỉ có cái quyền sử dụng đất vàng là có giá trị, vậy nếu phân phối cho tư nhân trong nước hay nước ngoài mà tính giá quyền sử dụng đất quá cao thì người ta có mua hay không.
Để phần nào hóa giải hiện trạng đây, trong những quy định mới về đất đai và cổ phần hóa, nên điều chỉnh lại khung giá cho thuê đất vàng cho đúng có giá phân khúc (nhiều DNNN đang được thuê có giá quá rẻ) hoặc thu hồi quyền sử dụng đất đang không được những DNNN sử dụng hiệu quả để đem đấu giá. Nói nhữngh khác, nếu đã chẳng thể tính đúng và đủ quyền sử dụng đất vàng vào giá trị công ty thì hãy tách cái đặc quyền đây ra hẳn khỏi tay DNNN để coi phân khúc còn chịu mua cổ phần những công ty đây không? Nếu DNNN nào bị tách ra khỏi cái đặc quyền đây mà khi đem cổ phần hóa phân phối không ai mua thì Nhà nước nên chọn nhữngh khai tử luôn mấy cái công ty xác chết sống bám vào đất vàng đây đi cho nhẹ gánh ngân sách.
Nói nhìn chung, chuyện ứng xử có đất vàng trong giao dịch vốn nhà nước thật ra dễ làm chỉ ở hai chỗ: (1) xóa đi cái đặc quyền có đất vàng của DNNN, buộc DNNN trả tiền thuê sòng phẳng đúng giá phân khúc của những khu đất vàng đây hoặc thu hồi quyền thuê đất đem đi đấu giá; (2) minh bạch trong chuyện định giá và đấu thầu.
Làm được chuyện đây rồi thì người dân cũng có thể biết thêm tài liệu là đặc quyền được sử dụng đất vàng của những DNNN giá bao nhiêu. Người dân có quyền được biết tài liệu đây và giám sát xem đặc quyền đây có bị phân phối quá rẻ cho nhóm lợi ích nào không. Mặt khác, có cơ chế đấu thầu minh bạch thì nếu ở khâu định giá có trục trặc, lỡ cho giá có quá thấp đi nữa thì những nhà đầu tư tư nhân thấy giá rẻ cũng sẽ tham dự mua, đẩy giá lên mức hợp lý. Khi đây, phân khúc sẽ cho người dân biết đặc quyền sử dụng đất vàng giá bao nhiêu và hạn chế những nhóm lợi ích làm giàu “qua đêm” nhờ đặc quyền sử dụng đất vàng.
Duanmasterianphu.com – Theo TBKTSG
Tìm hiểu thêm tài liệu về dự án masteri an phú Xem Thêm
Bài viết liên quan
