Được kỳ vọng như 1 trong những phương thức phát huy sức mạnh của những thành phần kinh tế 1 nhữngh hiệu quả, thế nhưng hình thức đầu tư đối tác công- tư (PPP) vẫn còn nhiều vướng mắc khi thực hiện.
 Trong khi vẫn còn những quy định gây gặp khó cho nhà đầu tư, thì khung khổ pháp lý liên quan tới PPP vẫn còn nhiều vấn đề chưa đã đi vào hoạt động, cần kịp thời bổ sung. |
Đặc biệt là việc quy định về thủ tục, giấy phép khiến nhà đầu tư khó tiếp cận dự án. Trong khi đây, đối có những dự án đã được cơ quan quản lý phê duyệt thì không lôi kéo được nhà đầu tư, gây lãng phí.
Thừa danh mục, thiếu triển khai
Thực tế việc “thừa danh mục, thiếu triển khai” những dự án PPP đã được nhiều chuyên gia kinh tế lưu ý tới và họ đều không quá bất ngờ trước hiện trạng này cho dù PPP vẫn được xem là mô hình đem lại nhiều hy vọng cho đầu tư cơ sở hạ tầng ở Việt Nam thời gian tới.
Ông Nguyễn Đăng Trương, Cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, sau 2 năm thực hiện Nghị định số 15/2015/NĐ-CP về đầu tư theo hình thức PPP và Nghị định số 30/2015/NĐ-CP quy định chi tiết 1 số điều của Luật Đấu thầu về chọn lọc nhà đầu tư, nói chung, những dự án PPP chủ yếu là trong GĐ chuyển tiếp giữa 2 khung pháp lý, trước đây là Nghị định 108/2009/NĐ-CP về đầu tư theo hình thức Hợp đồng Xây dựng – Kinh doanh – Chuyển giao (BOT), Hợp đồng Xây dựng – Chuyển giao – Kinh doanh (BTO), Hợp đồng Xây dựng – Chuyển giao (BT).
Những dự án thực hiện theo khung pháp lý mới đa số đang trong GĐ dự tính dự án – lập đề xuất dự án, báo cáo tìm hiểu khả thi và chọn lọc nhà đầu tư. Các dự án đầu tư có sử dụng đất cũng đang dần được triển khai rộng rãi.
Trong quá trình triển khai Nghị định 15/2015/NĐ-CP thì còn nhiều vướng mắc do lôi kéo nhà đầu tư tiềm lực trong nước chủ yếu vào dự án BOT và BT. Nhà đầu tư nước ngoài mới chủ yếu tham dự vào những dự án năng lượng như BOT điện. Còn đối có những dự án đầu tư kết cấu hạ tầng như: các con phố xá, trung tâm y tế còn vắng bóng nhà đầu tư nước ngoài.
Bên cạnh đây, 1 trong những vướng mắc lớn nhất GĐ này khiến triển khai PPP bị hạn chế đây là nhữngh nhìn có nặng tính đầu tư công trong việc quản lý đầu tư.
“Nói về chủ trương, theo Luật Đầu tư, phải làm rõ tiền ở đâu ra, cân đối nguồn tiền như thế nào… ngay trong chủ trương đầu tư. Nhưng ở dự án PPP thì phải khác bởi PPP là mời gọi nhà đầu tư tư nhân tham dự vào dự án chứ không phải là cho hay không cho”, ông Nguyễn Đăng Trương nhấn mạnh.
Cũng chính từ việc nhìn nhận dự án PPP từ góc độ đầu tư công nên dẫn tới thực ở là những thủ tục đầu tư rườm rà và độc đáo là tâm lý e ngại trong thực hiện những biện pháp chưa có tiền lệ đối có hình thức đầu tư còn tương đối mới mẻ này ở Việt Nam.
Lấy dẫn chứng về câu chuyện đầu tư tuyến các con phố bộ ven biển qua 6 tỉnh, thành đang được trao đổi gần đây, ông Trương cho biết, dự án đang có vướng mắc bởi chủ trương phải làm theo Luật Đầu tư công nhưng lại quá phức tạp, trong khi tuyến đây lại được kết luận làm theo PPP.
“Để tránh hiện trạng xung đột pháp luật, phải làm rõ trình tự thủ tục và chọn lọc chủ trương đầu tư trong những quy định pháp luật trong Dự thảo Nghị định 15 và Nghị định 30”, ông Trương yêu cầu.
Ngoài ra, nhà đầu tư còn quan ngại tính ổn định của chính sách bán hàng bởi thời gian thực hiện dự án PPP rất dài, có khi tới 20-30 năm. Trong quá trình thực hiện nếu chính sách bán hàng nhữngh tân, nhà đầu tư sẽ bị thiệt hại.
Ông Trần Việt Dũng, Chánh Văn phòng PPP thuộc Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho rằng, hình thức đầu tư PPP không chỉ đang bị điều chỉnh bởi nhiều luật, mà còn đang bị chồng lấn có hình thức xã hội hóa. Phạm vi ứng dụng xã hội hóa chưa được phân định rõ có PPP, gây gặp khó cho cơ quan nhà nước khi chọn lọc mô hình đầu tư.
Hiện nay, ở đa số những địa phương mới tập trung vào dự án BOT tính chất đổi đất lấy công trình nhưng việc này cũng gặp nhiều gặp khó trong chọn lọc cơ chế đấu thầu, chi trả quỹ đất và thời điểm giao đất.
Cần gạt tư tưởng quá cầu toàn
Nhiều chuyên gia cho rằng, trong khi vẫn còn những quy định gây gặp khó cho nhà đầu tư, thì khung khổ pháp lý liên quan tới PPP vẫn còn nhiều vấn đề chưa đã đi vào hoạt động, cần kịp thời bổ sung.
Bên cạnh hình thức góp vốn bằng đất, trên thực ở còn có hình thức góp vốn bằng tiền từ nguồn ngân sách nhà nước. Tuy vậy, những quy định liên quan đến sử dụng vốn góp từ ngân sách nhà nước như cơ chế, nguồn tiền, biện pháp sử dụng… lại chưa được làm rõ. Vì vậy, trong Dự thảo Nghị định cần bổ sung quy định về phần vốn này.
Theo ông Lương Tất Thắng, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thanh Hóa, ở Nghị định 15, phần quy định lĩnh vực đầu tư, có cụm từ như “kết cấu hạ tầng” còn nội hàm không rõ.
“Theo tôi cứ ghi dễ làm lĩnh vực đầu tư là công trình y tế, giáo dục cho dễ thực hiện. Khi chúng tôi trình dự án để địa phương duyệt, cụm từ “kết cấu hạ tầng” bị vặn vẹo, vướng mắc khiến dự án không được phê duyệt”, ông Thắng nói.
Hơn nữa, theo ông Thắng, việc lôi kéo nhà đầu tư cho dự án PPP đang còn nhiều tồn ở, nhất là việc thiếu hiệu quả khi nhà nước thi công dự án. Tại Thanh Hoá, cơ quan tính năng thi công, phê duyệt 43 dự án thì không lôi kéo được nhà đầu tư nào quan tâm. Trong khi đây, 15 dự án PPP thực hiện được là do công ty đầu tư đề xuất.
Ông Thắng cũng đề xuất việc sửa Nghị định 15 bổ sung quy định có thể kết hợp giữa hình thức BOT và BT để khắc phục hiện trạng khó hoàn vốn khi thực hiện BOT ở địa phương.
Ông Thắng lấy ví dụ, khi làm tuyến các con phố 100 km nhưng khó thu phí, yêu cầu nhà nước cho phép thu phí 1 phần để hoàn vốn và phần còn lại trả bằng đất.
Ông Đặng Văn Hải, Vụ Pháp chế (Kiểm toán nhà nước) cho rằng, đối có Nghị định 15/2015/NĐ-CP ở điều 58 qui định chi trả dự án PPP bằng quỹ đất về thời điểm chi trả thì trong dự thảo Nghị định có nêu, nhưng chưa rõ ràng và cần được làm rõ.
Theo đây, ở thời điểm giao đất cần ký kết ngay. Kiểm toán thực ở, hợp đồng dự án có thời gian lâu, vài 3 năm hoặc chục năm. Giá đất khi giao và đã đi vào hoạt động khác nhau nên ngay sau khi ký hợp đồng sẽ thất thoát lượng tài sản rất lớn. Do đây, ngoài bổ sung hình thức chi trả bằng tiền, thời điểm chi trả phải là thời điểm đã đi vào hoạt động.
“Trong bối cảnh GĐ này, chúng ta cần phải thực hiện nghiêm ngặt, đúng luật nhưng 2 Nghị định này cần được triển khai nhanh. Trước mắt, phải gạt bỏ tư tưởng quá cầu toàn, cần đột phá, bứt phá nhưng vẫn phải đúng luật. Đây là điều rất khó. Bên cạnh đây, trong bối cảnh GĐ này PPP đang bị tác động của nhiều luật như: Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai. Do đây, việc sửa đổi 2 Nghị định chẳng thể trái, khác những Luật nêu trên”, Cục trưởng Nguyễn Đăng Trương nhấn mạnh.
Tìm hiểu thêm tài liệu về dự án masteri an phú Xem Thêm
Bài viết liên quan
