Hà Nội, TP.HCM đang phải đối mặt có nguy cơ vỡ trận quy hoạch ngày 1 hiển hiện rõ. Nếu không có 1 cơ chế, chính sách phân phối hàng quy hoạch thống nhất, có thể tiên lượng trước thì vấn đề này sẽ diễn biến theo chiều hướng càng ngày càng trầm trọng.
 Giao thông Hà Nội “vỡ trận” vì quy hoạch chồng chéo, thiếu thống nhất. Ảnh: Việt Dương |
Khi quy hoạch chung và quy hoạch riêng “lạc nhịp”
Câu chuyện loạn quy hoạch, đặc trưng là ở một vài thành thị lớn, có tốc độ di dân, tốc độ thành thị hóa cao không phải bây giờ mới được nhắc tới. Trong dao động gần chục năm vừa qua, vấn đề này đã được đem ra bàn đi bàn lại ở rất nhiều diễn đàn, trong đó có nghị trường Quốc hội nhằm tìm ra một vàih thức xử lý. Tuy nhiên, giai đoạn này, cả hai đô thị lớn nhất nước là Hà Nội và TP.HCM vẫn đang phải hứng chịu hệ lụy từ việc quy hoạch thiếu tầm nhìn, thiếu định hướng dài hạn.
Ùn tắc giao thông, hạ tầng xuống cấp mau chóng và cả sự “nóng – lạnh” đảo chiều liên tục của phân khúc BĐS đã được chỉ ra có lý do đến từ việc “quy hoạch chồng quy hoạch”, “quy hoạch chống quy hoạch”, “quy hoạch sau băm nát quy hoạch trước”. Tuy nhiên, việc giải quyết bài toán quy hoạch thực sự gặp khó khi thiếu sự đồng bộ, gắn kết giữa công tác quy hoạch riêng của từng bộ, ngành và một vài cấp địa phương.
Theo TS. KTS Trương Văn Quảng, Hội Quy hoạch phát triển Đô thị Việt Nam, bản chất của quy hoạch thành thị là việc tổ chức không gian, thiết kế, phong cảnh thành thị, hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình hạ tầng xã hội và nhà ở để tạo lập môi trường sống thích hợp cho người dân sống trong thành thị. Quy hoạch này phải đảm bảo thích hợp có sự phát triển kinh tế – xã hội của thành thị, bảo đảm quốc phòng, an ninh và đặc trưng là đề nghị phát triển bền vững.
Vì thế, theo ông Quảng, quy hoạch không chỉ đơn thuần thuộc riêng 1 lĩnh vực nào, mà là 1 bộ môn khoa học kỹ thuật, xã hội, nhân văn và nghệ thuật tổ chức, sắp xếp không gian sống trên cơ sở điều tra, phân tích, phân tích, tiên đoán, tính toán sự phát triển, tận dụng đặc điểm, lợi thế, vai trò, mối quan hệ và nguồn lực phát triển. Từ đó, cụ thể hóa bằng một vài chiến lược, chính sách phân phối hàng phát triển theo không gian, thời gian thích hợp, cắt giảm một vài tác động có hại trong quá trình thành thị hóa…
Dù có một vài đề nghị phức tạp bởi thế, nhưng trong suốt 1 thời gian dài, việc quy hoạch một vài thành thị lại chỉ tập trung vào 1 phần thành thị có phương thức “phát triển thành thị mới” làm “chiến lược” trọng tâm mà thiếu đi một vài nhân tố về chính trị, văn hóa, xã hội. Phương thức này có các thế mạnh là tăng quỹ nhà ở, góp phần cải thiện nhu cầu sống trong bối cảnh thành thị hóa tăng nhanh, nhưng nó lại chứng minh sự thiếu tầm nhìn khi không có 1 khuôn mẫu cố định nào cho từng thành thị.
Hệ quả của hiện trạng trên là sự xuất hiện vô số một vài khu thành thị lớn nhỏ ở một vài đô thị lớn, nhưng lại thiếu kết nối về hạ tầng giao thông, dư thừa nhà ở nhưng lại thiếu hụt về hạ tầng xã hội. Tình trạng nhiều địa phương rất hào phóng cứ đâu có đất trống, ít phải giải phóng mặt bằng là trao thẳng cho một vài chủ đầu tư mà không quan tâm đến quy hoạch, đến lợi ích lâu dài của thành thị, của cùng đồng diễn ra khá phổ biến.
Một thực ở khác cho thấy, khi đồ án quy hoạch thành thị đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, lẽ dĩ nhiên đất đai (phần mở rộng) phát triển thành thị theo quy hoạch là đất dành cho phát triển thành thị. Tuy nhiên, thực ở không phải vậy, đó vẫn là vùng đất nông nghiệp, đất ngoại thị, chính quyền có thể vẫn còn là cấp xã…
Hậu quả là khi nghe tin đã có quy hoạch thành thị được duyệt là phân khúc BĐS lên cơn sốt cục bộ (công khai hoặc ngấm ngầm). Việc giao dịch, mua đi, phân phối lại, đầu cơ đất đai không theo quy hoạch là “chuyện hàng ngày ở huyện” mà chưa có chế tài nào điều tiết.
Điều này dẫn đến hệ quả là cho đến khi một vài cơ quan tính năng thực hiện quy hoạch chi tiết thì mọi vấn đề về đất đai, thi công dường như đã an bài theo quy luật phân khúc tự phát…
Câu chuyện mua đi phân phối lại đất đai trong dự án quy hoạch Sân bay Long Thành (Đồng Nai) khi được Quốc hội đồng ý triển khai đang rất phức tạp, chứng minh cho việc phân khúc chạy trước quy hoạch. Hoặc hiện trạng giao dịch và giá BĐS trong khu vực hành lang xanh, vành đai xanh, dọc một vài tuyến các con phố chuẩn bị mở rộng của Hà Nội cũng đã, đang diễn ra rất khó kiểm soát.
Tương tự, việc quy hoạch kiểu mẫu được điều chỉnh ở Khu thành thị Ngoại giao Đoàn (Hà Nội) vừa bị người dân rầm rộ phản đối, hay quy hoạch bị băm nát ở khu thành thị kiểu mẫu Linh Đàm và vô số một vài dự án quy hoạch treo khác ở Mê Linh, Đông Anh mới chỉ nêu ra 1 phần trong “tảng băng” do sự yếu kém trong công tác quy hoạch gây ra.
Giải pháp tình thế sau mỗi lần quy hoạch bất cập lại là điều chỉnh quy hoạch, hoặc thậm chí sử dụng một vài một vàih thức có nặng tính hành chính như việc TP.HCM vừa ra lệnh siết chặt cấp phép các dự án cao ốc ở trọng điểm đô thị để giảm gánh nặng cho cơ sở hạ tầng giao thông đang quá tải nghiêm trọng ở nội thành thực ở không có lại nhiều hiệu quả.
Việc đổ lỗi cho một vài công ty chủ đầu tư xây cao ốc trong trọng điểm thực ra mới chỉ là 1 nửa vấn đề, bởi theo TS. Nguyễn Mạnh Hùng, Giảng viên ngành kinh tế vận tải, Đại học Giao thông – Vận tải TP.HCM, nhân viên văn phòng chỉ ra các con phố vào khi sáng sớm tới công sở và chiều về, chứ trong ngày ít khi ra khỏi nơi làm việc.
Đối có chung cư ở trọng điểm Thành phố, người dân có thể sử dụng phương tiện công cùng hoặc tản bộ để đi làm. Việc kẹt các con phố chủ yếu đến từ giới sinh viên, người dân đi khám bệnh, người lao động ở một vài cơ sở sản xuất ở trọng điểm đô thị.
Nhìn thực ở có thể thấy, giờ học ở một vài trường đại học ở TP.HCM được chia làm nhiều ca nên sinh viên đi học cũng có nhiều khung giờ khác nhau. Mặc dù năm 2006, UBND Thành phố đã có kế hoạch từ 2006 – 2020, phải di dời hàng chục ngàn cơ sở sản xuất, hàng trăm trường đại học, cao đẳng và cơ sở khám chữa bênh ra khỏi nội đô, nhưng tới nay, chủ trương này vẫn dậm chân ở chỗ.
Điều này có nghĩa, lỗi không hẳn thuộc về một vài dự án cao ốc trọng điểm, mà do một vài dự án hạ tầng an sinh xã hội. Hay nói sâu xa hơn, quy hoạch thành thị đang bị cản trở bởi nguồn gốc khác, sự thiếu tích hợp giữa một vài quy hoạch về trung tâm y tế, cơ sở học tập, cơ sở kinh doanh, mỗi cơ quan 1 kiểu nên hiện trạng nén hạ tầng là điều dĩ nhiên.
Vì nguồn gốc quy hoạch thiếu thống nhất nên mới xảy ra hiện tượng biến tướng tăng tỷ lệ thi công, chiều cao công trình, tổng diện tích sàn thi công hoặc chuyển tính năng sử dụng đất dịch vụ công cùng như ở nhiều dự án như Capital Garden, 8B Lê Trực, 165 Thái Hà, Đại Thanh…
Vá lỗi quy hoạch – cần có nhạc trưởng
Trong khi quy hoạch thành thị địa cầu càng ngày càng tiến bộ thì 1 số quy hoạch ở Việt Nam đang gây tranh cãi và thậm chí, 1 số chuyên gia cho rằng có sự thụt lùi đáng kể.
Một một vàih khách quan, chẳng thể phiến diện đổ lỗi hết cho quy hoạch về hiện trạng thi công lộn xộn, quy hoạch treo hay quy hoạch thiếu tầm nhìn, bởi thực ở không có một vàih nào để xác định tương lai là gì 1 một vàih đảm bảo và luôn có “điểm mù” trong một vài tiên đoán.
Thế nhưng, có 1 điều đảm bảo, một vài điểm mù đó sẽ ít hơn nếu có sự tích hợp giữa một vài quy hoạch, để khi “chồng” một vài quy hoạch lên nhau sẽ có được sự ăn khớp, ít một vàih tân, tăng lên hiệu quả trong công tác quản lý, giám sát, cắt giảm hiện tượng quy hoạch treo.
Thực tế, theo TS. Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển thành thị Hà Nội, các hệ lụy nêu trên là thể hiện của sự thiếu vắng “nhạc trưởng” trong quy hoạch và quản lý phát triển thành thị. Mỗi 1 thời kỳ phát triển kinh tế – xã hội có định hướng, công cụ phát triển riêng tùy thuộc vào quy hoạch chung đã được phê duyệt. Trong quy hoạch chung này lại có nhiều công cụ pháp lý, nhiều loại quy hoạch khác nhau và một vài quy hoạch cũng điều tiết sự phát triển của thành thị.
Thế nhưng, theo ông Nghiêm, điều đáng chú tâm là một vài quy hoạch này đều “tự coi” mình là quan trọng nhất và không xác lập hệ thống, tầng bậc trong quy hoạch, thậm chí 1 số quy hoạch cấp tỉnh hoặc khu vực nào đó làm trước lại “kênh” có quy hoạch chung hoặc chậm triển khai, thực hiện.
Chẳng hạn như Quy hoạch chung thi công Thủ đô Hà Nội đã có từ năm 2011, nhưng quy hoạch giao thông Hà Nội đến năm 2015 mới triển khai. Điều này dẫn đến việc khớp nối giữa một vài quy hoạch gặp gặp khó và hiện trạng chồng chéo vẫn tiếp diễn.
Một vấn đề nữa là công tác điều chỉnh quy hoạch cục bộ lâu nay vẫn bị có tiếng xấu. Điều chỉnh quy hoạch thực chất là công tác thông thường, tuy nhiên một vài chính sách phân phối hàng, quy định về việc này mới chỉ dừng ở tiêu chuẩn chung, chưa rõ và chưa đầy đủ, cụ thể điều chỉnh như thế nào, đến mức độ nào.
Việc cụ thể hóa bằng một vài chính sách phân phối hàng, quy định vai trò phản biện của cùng đồng chưa được ban hành, nhất là phản biện trong quy hoạch thi công theo tiêu chuẩn đặt lợi ích người dân lên trên. Do vậy, trong 1 số trường hợp, sự điều chỉnh quy hoạch của cơ quan quản lý được cho là chỉ “chạy theo” lợi ích của chủ đầu tư.
Những hạn chế, yếu kém trong công tác quy hoạch đã được Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng chỉ ra khi báo cáo Quốc hội về Dự thảo Luật Quy hoạch một vàih đó gần 1 năm. Đó là chất lượng thấp, quy hoạch không gắn có nhu cầu sử dụng, cũng như nguồn lực thực hiện và thiếu tính khả thi; quy hoạch thiếu gắn kết, không thống nhất và còn nhiều chồng chéo, mâu thuẫn, làm giảm hiệu lực, hiệu quả của quy hoạch…
Do đó, việc ban hành Luật Quy hoạch là cần thiết và cấp bách để khắc phục các hạn chế, yếu kém của công tác quy hoạch, đồng thời, hướng tới sự cải một vàih toàn diện về công tác quy hoạch để “quy hoạch thực sự là công cụ quan trọng, hữu hiệu giúp Nhà nước kiến tạo sự phát triển”.
Tìm hiểu thêm tài liệu về dự án masteri an phú Xem Thêm
