HoREA đề nghị hạn chế tối đa chỉ định thầu đối với dự án BOT

Việc thực hiện phương thức chỉ định nhà thầu, nhà đầu tư theo hình thức BT, PPP, BOT khá phổ biến trong thời gian qua đã bộc lộ những mặt hạn chế, có thể dẫn đến phát sinh tiêu cực, lợi ích nhóm, tác động đến môi trường đầu tư kinh doanh và lợi ích xã hội.

Dự án BOT cầu Phú Mỹ, quận 7 – Ảnh: TL

Theo ông Lê Hoàng Châu Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), việc thực hiện phương thức chỉ định nhà thầu, nhà đầu tư theo hình thức BT, PPP, BOT khá phổ biến trong thời gian qua đã bộc lộ những mặt hạn chế, có thể phát sinh tiêu cực, lợi ích nhóm, tác động đến môi trường đầu tư kinh doanh và lợi ích xã hội.

Trong thời gian qua, việc thực hiện chủ trương xã hội hóa để huy động những nguồn lực lực phát triển hệ thống hạ tầng thành thị, giao thông, chỉnh trang thành thị thông qua phương thức như thi công – chuyển giao (BT); hợp tác công tư (PPP); thi công – khai thác – chuyển giao (BOT)… đã sử dụng được nguồn vốn xã hội hóa rất lớn, nhất trong điều kiện nguồn lực ngân sách có hạn.

Nhiều công ty, nhiều nhà đầu tư đã tham dự thực hiện những gói thầu BT, PPP, BOT, thậm chí có cả công ty không chuyên ngành cũng tham dự và có những thời điểm nở rộ những công trình BT, PPP, BOT.

Tại TP.HCM trong GĐ 2011-2015, nguồn vốn ngân sách chi cho đầu tư phát triển gặp nhiều gặp khó, chỉ chiếm 7,6% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, thấp hơn cả GĐ 2006-2010 đã đạt tới 12%. Nguyên nhân chính là do mật độ đô thị được giữ lại từ nguồn thu ngân sách trên địa bàn bị giảm dần, đến nay chỉ còn 18% nhưng đã được bù đắp bằng nguồn vốn xã hội hóa đạt mật độ 31,7% GRDP.

Mới đây, đô thị đã ra mắt 133 dự án kêu gọi đầu tư theo phương thức xã hội hóa dưới hình thức BT, PPP, trong đây đa số là những dự án hạ tầng kỹ thuật, giao thông, chỉnh trang thành thị. Điển hình như dự án chỉnh trang khu vực Nam Kênh Đôi, quận 8 có tổng mức đầu tư trên 14.000 tỉ đồng, có quỹ đất đối ứng tại chỗ dao động 28ha; dự án cầu Thủ Thiêm 4 có tổng mức đầu tư trên 5.000 tỉ đồng, chuẩn bị đối ứng bằng 16 khu đất…

Tuy nhiên, Chủ tịch HoREA nhận định bên cạnh mặt tích cực, những hình thức đầu tư này đã phát sinh nhiều hạn chế. Có rất nhiều công trình BT, PPP, BOT được chỉ định nhà thầu, nhà đầu tư. Nguồn vốn chủ có của nhiều nhà thầu, nhà đầu tư chỉ chiếm dao động 10%, còn lại dao động 90% vốn đầu tư xây lắp là vốn vay ngân hàng nên có tiềm ẩn rủi ro và có thể ảnh hưởng đến công đoạn hoàn thành công trình.

“Việc thực hiện phương thức chỉ định nhà thầu, nhà đầu tư theo hình thức BT, PPP, BOT khá phổ biến trong thời gian qua đã bộc lộ những mặt hạn chế, có thể dẫn đến phát sinh tiêu cực, lợi ích nhóm, tác động đến môi trường đầu tư kinh doanh và lợi ích xã hội”, ông Châu nói.

Theo Chủ tịch HoREA, việc chỉ định thầu có thể đã tạo điều kiện cho nhà thầu, nhà đầu tư được hưởng lợi “kép” 2 lần như mong muốn. Đồng thời, những nhà thầu, nhà đầu tư này cũng đã tránh được thủ tục “kép” 2 lần khi chọn lọc nhà thầu xây lắp công trình và chọn lọc chủ đầu tư dự án BĐS.

Ngoài ra, chỉ định thầu khiến cho tính minh bạch, bình đẳng, tranh giành lành mạnh của môi trường kinh doanh bị sụt giảm, tác động tiêu cực đến niềm tin của nhà đầu tư trong nước, nước ngoài. Đặc biệt, việc này có thể gây thiệt hại ngân sách nhà nước vì nguồn đất đối ứng trả cho nhà thầu cũng là tài sản công, cũng là tiền ngân sách và gây quan ngại cho xã hội.

“Do vậy, Hiệp hội kiến nghị thực hiện phổ biến hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước hoặc đấu thầu rộng rãi quốc tế để chọn lọc nhà thầu, nhà đầu tư đối có những dự án hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng giao thông, chỉnh trang và phát triển thành thị theo phương thức xã hội hóa dưới hình thức BT, PPP. Kể cả những khu đất vàng trong quá trình thực hiện thu hồi quỹ đất do sắp xếp lại, xử lý trụ sở làm việc, cơ sở làm việc sự nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh mà tài sản gắn liền có đất thuộc có nhà nước”, Chủ tịch HoREA đề xuất.

Mặt khác, HoREA cũng yêu cầu hạn chế tối đa việc chỉ định nhà thầu, chỉ định nhà đầu tư đối có những trường hợp trên. Việc chỉ định thầu chỉ thực hiện trong những trường hợp đặc trưng theo điều 26 luật Đấu thầu để tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, bình đẳng, tranh giành lành mạnh; cũng như làm lợi cho ngân sách nhà nước và tăng cường sự đồng thuận trong xã hội.

Bài viết liên quan