Chính sách hạn điền bất cập được xem là “điểm nghẽn” của đầu tư nông nghiệp. Để khắc phục, Thủ tướng Chính phủ cho rằng sẽ sửa hạn điền mà không sửa những vấn đề bản chất của Luật Đất đai. Những đột phá về chính sách bán hàng nhằm tạo cú hích cho nông nghiệp chẳng thể không đặt trọng tâm vào việc tháo gỡ những nút thắt về đất đai.
Có 1 “điệp khúc muôn thuở” được những công ty (DN) than thở khi rót vốn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, đấy là: thiếu đất. Một chủ DN mía các con phố ở miền Trung phân trần rằng ở nhiều nơi, nông dân bỏ ruộng nhưng nhà máy muốn thuê cũng không xong. Vì vậy, để tích tụ được 100 – 200ha trồng nguyên liệu, DN phải bỏ ra cả trăm tỷ đồng.
Không còn “đất trống”
Điển hình như việc đầu tư của DN vào nông nghiệp hữu cơ khi nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp sạch này giai đoạn này đang rất lớn. Nhưng qui mô đất nuôi trồng hữu cơ của Việt Nam còn lại rất khiêm tốn, số liệu chính thức từ năm 2015 cho thấy chỉ vỏn vẹn hơn 76.000ha.
Theo lưu ý của ông Hà Phúc Mịch, Chủ tịch Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam, gặp khó lớn nhất trong nhân rộng và tăng sản lượng những sản phẩm nông nghiệp hữu cơ giai đoạn này là vấn đề đất đai, bởi vì việc quy hoạch sản xuất theo quy trình này đòi hỏi phải có qui mô lớn và phải có khu vực đất sạch, nhữngh ly có những quy trình sản xuất nông nghiệp bình thường.
Bên cạnh đấy, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào lĩnh vực nông nghiệp, đang rất cần, nhưng cũng rất thấp. Giai đoạn 2009 – 2013, mật độ dự án và vốn đầu tư tăng nhẹ so có 5 năm trước, chiếm lần lượt là 1,61% và 0,55%. Các lĩnh vực lôi kéo FDI chủ yếu là trồng trọt, thủy sản và chế biến nông, lâm sản. Nhiều dự án FDI đang trong hiện trạng triển khai chậm.
Đối tác đầu tư nước ngoài vào nông nghiệp, nông thôn chưa phong phú, chủ yếu đến từ châu Á (Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Nhật Bản…). Các nhà đầu tư của những quốc gia lớn có thế mạnh về nông nghiệp như Mỹ, Canada, Australia và những nước châu Âu đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn chưa nhiều.
Tháng 6/2017, khi những đại biểu Quốc hội chất vấn, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, kết quả hạn chế của vốn FDI vào nông nghiệp kéo dài 30 năm nay là do đất đai nhỏ lẻ và manh mún.
Tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân lần 2 – 2017 diễn ra ở Hà Nội ngày 31/7, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã lưu ý những vấn đề bất cập của hiện trạng thiếu đất đầu tư cho nông nghiệp giai đoạn này.
 Thiếu quỹ đất lớn là rào cản lôi kéo những nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào nông nghiệp |
Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh sẽ sớm trình Quốc hội sửa chữa 1 số điểm trong Luật Đất đai hiện hành theo hướng sửa quy định về hạn điền nhằm phá “điểm nghẽn” lớn này, tuy nhiên sẽ không sửa những vấn đề bản chất của Luật Đất đai.
Theo số liệu kiểm kê đất đai năm 2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong số dao động 33,1 triệu ha qui mô đất môi trường xung quanh, qui mô đất đã có người sử dụng là 26,8 triệu ha, chiếm 81,08%; qui mô đất được Nhà nước giao cho những đối tượng quản lý là 6,2 triệu ha, chiếm 18,92% tổng qui mô đất môi trường xung quanh của cả nước.
Vì vậy, Việt Nam hầu như không còn hiện trạng “đất trống” để có thể “khai hoang lập ấp” nữa và đấy cũng là thách thức lớn cho DN đầu tư vào nông nghiệp có qui mô đất lớn.
Cần phân khúc đất năng động
Thống kê cho thấy, giả dụ năm 2014 có 3.844 DN nông nghiệp thì đến năm 2015, số DN nông nghiệp giảm xuống chỉ còn 3.640 DN, chiếm mật độ chưa tới 1% so có tổng số DN trên cả nước, trong đấy 90% là DN nhỏ.
Nguyên nhân của việc tích tụ đất đai diễn ra chậm, theo nhóm nghiên cứu kỹ của Ban Kinh tế Trung ương và USAID, là do những rào cản về chính sách bán hàng như: quy định về thời hạn sử dụng đất, hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất.
Mặt khác, nguyên do còn ở những hạn chế của việc nhận giao dịch đất trồng lúa của hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp, của tổ chức kinh tế cũng như quyền nhận quyền sử dụng đất, thuê đất nông nghiệp của DN FDI.
Ngoài ra, còn có những nguyên do khác như: quy hoạch sử dụng đất chất lượng thấp, không ngừng nghỉ nhữngh tân dẫn đến người sử dụng đất không yên tâm đầu tư vì sợ Nhà nước thu hồi bất cứ khi nào.
Hơn nữa, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất quy định quá nghiêm ngặt, không thích hợp có cơ chế phân khúc nên khi muốn nhữngh tân cơ cấu cây trồng trên đất của mình, người sử dụng đất phải xin phép chính quyền, vừa mất giá thành vừa mất thời gian và cơ hội kinh doanh.
Theo giới chuyên gia từ Ngân hàng Thế giới (WB), phân khúc đất nông nghiệp năng động hơn sẽ khuyến khích được quá trình tập trung đất đai trong 1 số vùng, từ đấy tạo điều kiện để những trang trại, DN tăng đầu tư vào nông nghiệp. Tập trung đất đai cũng sẽ tạo điều kiện tăng cường cơ giới hóa, nhân tố đang càng ngày càng phát triển thành quan trọng trong bối cảnh giá thành nhân công tăng.
Thực tế, thời gian qua, Nhà nước đã dành những qui mô lớn đất ở khu vực đồng bằng để gieo trồng cây lương thực chính của Việt Nam là lúa gạo. Tuy nhiên, chính sách bán hàng lúa gạo đã dẫn đến việc Việt Nam vượt xa những chỉ tiêu đề ra về an ninh lương thực, tạo ra nguồn thặng dư khổng lồ cho xuất khẩu trong khi kim ngạch xuất khẩu lúa gạo chỉ có lại nguồn thu nhỏ cho nông dân và cho đất nước.
Theo WB, Việt Nam hiện đã nhận thức được cái giá phải trả của những hạn chế chính sách bán hàng về đất lúa. Nhà nước đã đề ra mục tiêu chuyển đổi 1 số qui mô đất lúa. Nghị định 35 đề ra quy định tạo sự thông thoáng hơn cho nông dân và những lãnh đạo địa phương trong việc chuyển đổi đất sang những mục đích nông nghiệp khác hoặc thực hiện luân canh, xen canh.
Vấn đề đáng bàn là chính sách bán hàng hiện vẫn hạn chế chuyển đổi đất lúa sang những mục đích sử dụng lâu dài như trồng cây lâu năm. WB khuyến nghị cần tham khảo lại những quy định này sau khi phân tách tác động của những cải nhữngh giai đoạn này.
Như đã nêu, trong dài hạn, sẽ có tới trên 1/3 qui mô đất lúa giai đoạn này được chuyển đổi sang những mục đích sử dụng đất nông nghiệp và những dịch vụ sinh thái khác. Giới chuyên gia tiên đoán loại hình chuyển đổi này sẽ đem lại những lợi ích rất đáng kể và nâng cao tốc độ tăng trưởng nông nghiệp trong tương lai.
Duanmasterianphu.com – Theo Thời báo Kinh doanh
Tìm hiểu thêm tài liệu về dự án masteri an phú Xem Thêm
